De opzegging van een duurovereenkomst

Een van de meest voorkomende samenwerkingen in de transportsector is toch wel de samenwerking tussen opdrachtgevers, expediteurs, verladers en vervoerders waardoor soms zeer complexe transporten in korte tijd mogelijk worden gemaakt. Vaak liggen, al dan niet bewust, aan deze samenwerking een of meerdere duurovereenkomsten ten grondslag. In de praktijk blijkt dat opzegging van een dergelijke duurovereenkomst voor beide partijen verstrekkende gevolgen kan hebben. Reden genoeg dus om hier eens dieper op in te gaan.

Van opdracht naar duurovereenkomst

Een duurovereenkomst kenmerkt zich doordat deze overeenkomst een of meerdere partijen verplicht tot voortdurende of opvolgende prestaties/opdrachten. Bij een enkele transportopdracht is dus geen sprake van een duurovereenkomst. Dit kan dus anders worden indien de opdrachtgever over langere periode diverse opdrachten aan een vervoerder verstrekt. Let wel, een duurovereenkomst hoeft dus niet eerst schriftelijk te worden vastgelegd, maar kan ook onbewust ontstaan door de ontwikkeling van een enkele opdracht naar een samenwerking waarbij frequent opdrachten worden verstrekt.

De opzegging

In de praktijk komt het veelvuldig voor dat na een jarenlange samenwerking op enig moment toch de figuurlijke kink in de kabel komt en een van de partijen de samenwerking wil beëindigen. Een reden hiervoor kan bijvoorbeeld zijn dat een concurrent vervoerder bereid is om de transporten voor een lagere prijs uit te voeren, de kwaliteit van de dienstverlening achter blijft, of omdat het aantal ritten afneemt waardoor de resterende ritten niet meer interessant zijn voor de vervoerder. De redenen om de duurovereenkomst te willen opzeggen kunnen legio zijn. Toch blijken aan de opzegging van de duurovereenkomst helaas nog wel eens de nodige haken en ogen te zitten.

Wil een van de partijen de duurovereenkomst opzeggen, dan rijst namelijk allereerst de vraag of een overeenkomst wel opzegbaar is. In dat geval dient namelijk gekeken te worden naar de inhoud van de overeenkomst en de wettelijke bepalingen. Wordt in de wet en de overeenkomst niet voorzien in een regeling van opzegging, dan geldt dat de overeenkomst in beginsel opzegbaar is. Let wel, ‘in beginsel’, want in het recht hebben we altijd nog de eisen van ‘redelijkheid en billijkheid’ waar u wellicht weleens van gehoord heeft:

"De eisen van redelijkheid en billijkheid, gelet op de aard en inhoud van de overeenkomst en de omstandigheden van het geval, kunnen meebrengen dat opzegging alleen mogelijk is als er een voldoende zwaarwegende opzeggingsgrond bestaat."[1]

Is er dus sprake van een duurovereenkomst tussen opdrachtgever en vervoerder en is er over de opzegging niets geregeld, dan kan de duurovereenkomst in principe worden opgezegd, maar dan moet u wel een “voldoende zwaarwegende grond”, dus een goede reden hebben om op te kunnen zeggen.

Hiermee bent u er echter nog niet. De eisen van redelijkheid en billijkheid kunnen ook met zich meebrengen dat een opzegtermijn moet worden gehanteerd en/of een aanbod moet worden gedaan tot betaling van schadevergoeding. Anders gezegd: als u mag opzeggen, betekent dat nog niet dat u dat (zomaar) zonder opzegtermijn of schadevergoeding mag doen. U zult begrijpen dat het voorgaande nogal eens aanleiding geeft tot discussie en zelfs procedures.

Dat is precies de reden waarom het de voorkeur verdient om voor aanvang van de samenwerking de afspraken schriftelijk vast te leggen. Let wel, gedurende de samenwerking blijft het daarnaast ook van belang om de gemaakte afspraken periodiek tegen het licht te houden. Meer dan eens sluiten partijen namelijk een overeenkomst met een looptijd van een jaar, een opzegtermijn van een maand en een stilzwijgende verlening. De overeenkomst verdwijnt vervolgens in een lade en deze wordt jaarlijks automatisch stilzwijgend verlengd. Vele jaren verstrijken totdat op enig moment de opdrachtgever besluit de overeenkomst op te willen zeggen en de opdrachten in het vervolg aan een concurrent-vervoerder te gunnen. De opdrachtgever handelt conform de (gedateerde) overeenkomst en hanteert een opzegtermijn van 1 maand. Toch kan ook deze situatie aanleiding geven tot discussie en onzekerheid, zeker indien de vervoerder in kwestie zijn bedrijfsvoering de afgelopen jaren heeft aangepast en investeringen heeft gedaan vanwege deze samenwerking. Ondanks dat in dat geval sprake is van een opzegging conform de (gedateerde) overeenkomst, kunnen de omstandigheden dan toch meebrengen dat een langere opzegtermijn moet worden gehanteerd en de vervoerder recht heeft op een schadevergoeding.

Conclusie

Met name het geheel ontbreken van een schriftelijke overeenkomst, maar ook de gedateerde overeenkomst vormen meer dan eens aanleiding voor discussie, of zelfs gerechtelijke procedures. Mijn advies: schenk voor aanvang aandacht aan de samenwerking en leg de gemaakte afspraken vast. Hiermee bent u er echter nog niet. Schenk ook periodiek aandacht aan de samenwerking, pak de overeenkomst eens uit de lade en kijk of de eerder gemaakte afspraken nog up-to-date zijn. Hierdoor werkt u niet alleen aan een bestendige samenwerking met uw opdrachtgevers, klanten en leveranciers, maar kunt u ook nog eens een hoop problemen achteraf voorkomen.

Heeft u een vragen over de opzegging van een duurovereenkomst, of wilt u uw overeenkomsten eens tegen het licht houden? Neemt u dan gerust contact met mij op.

[1] Zie bijvoorbeeld: ECLI:NL:RBNNE:2020:4424, Rechtbank Noord-Nederland, 8610303 CV EXPL 20-4211.

‍